چکیده:

بررسی اعرابی و نحوی از زمان قدیم مورد نظر شارحان و مفسران قرآن و حدیث بوده و پیوند و تاثیر دیدگاه های مختلف ادبی بر فهم و برداشت از متون و نصوص دینی بر کسی پوشیده نیست. علامه مجلسی در ضمن نظرات و مطالب علمی و حدیثی خود، توجهی دقیق و راهگشا به زوایای ادبی و اعرابی کرده و این موضوع در شرح و تفسیر وی ذیل روایات کاملا مشهود و آشکار است. وی با تطبیق وعرضه قواعد مرسوم نحوی و ادبی بر نصوص دینی گامی مهم در تصحیح و نقد دستورات و قوانین زبان عرب برداشته و شایسته است در کنار ارزیابی دیدگاه های فقهی و کلامی و حدیثی و رجالی و غیره ایشان، مباحث ادبی مورد نظرشان نیز بررسی گردد.ازین رو، در پژوهش پیش رو با استخراج سی مورد از مباحث ادبی مجلدات 64 تا 66 بحارالانوار، تلاش شده با تبیین نقطه نظرات علامه مجلسی و نقد و بررسی آنها و مقایسه وتطبیق آن با نظرات ادباء و نحویون و شارحان حدیثی،جمع بندی درخوری برای علاقه مندان این مباحث ارائه گردد تا هم رویکرد ادبی و نحوی علامه مجلسی تا اندازه ای مشخص گردیده و هم دیدگاه های متفاوت و خاص وی در قواعد عربی مورد شناسایی قرار گیرد.این پژوهش کتابخانه ای و به صورت تحلیلی توصیفی و با استخراج داده های مورد نظر از کتاب بحار الانوار بوده است.از دست آوردهای این پژوهش می توان به جنبه های انتقادی واجتهادی علامه مجلسی در مباحث ادبی در اعراب القرآن و اعراب الحدیث و ارائه ترکیب های نحوی متناسب با نسخه بدل های متن حدیث و توجیه حداکثری نصوص دینی در سازگاری با قواعد ادبی اشاره نمود که در بسیاری از موارد موفق عمل کرده و با وجود اختصار نویسی و عدم تطویل مباحث ادبی، میزان مورد نیاز طرح مباحث ادبی را مشخص کرده و گاهی در صورت لزوم به تفصیل وارد شده است.

کلید واژه ها : علامه مجلسی- بحار الانوار- مباحث ادبی- اعراب الحدیث- اعراب القرآن