مدرسه علمیه عالی نواب اولین مرکز تخصصی حوزه علمیه خراسان است که از سال 1380ش، به برگزاری رشته های تخصصی در مقطع سطح دو و سه اقدام نموده است. طلاب محترم می توانند در رشتههای تخصصی فقه و اصول و فقه و حقوق در یک دوره 5 ساله و در رشتههای تخصصی ادبیات عرب، کلام اسلامی، فلسفه و کلام اسلامی و مشاوره با رویکرد اسلامی در یک دوره 4 ساله به صورت پیوسته در این مدرسه، تحصیل نمایند. بعد از گذراندن تمامی واحدهای درسی رشته و تدوین پایاننامه، مدرک تخصصی سطح ۳ به طلاب محترم اعطاء می گردد. ضمنا امکان دریافت مدرک عمومی سطح دو فقه و اصول، بعد از اتمام دروس سطح سه (قبل از تدوین پایاننامه)، فراهم می باشد.
مقام معظم رهبری حفظه الله :
«در حوزه ها، اساس، فقاهت است. فقاهت به معنای خاص خود مدنظر ماست. فقه به معنای خاص یعنی آگاهی از علم دین و فروع دینی و استنباط وظایف فردی و اجتماعی انسان از مجموعه متون دینی که خیلی هم مهمّ است.»
مدرسه علمیه عالی نواب، در راستای ارتقای رشته تخصصی فقه و اصول و بهمنظور حل مسائل نظامِ اسلامی در این حوزه دانشی، از میان طلاب مستعد و علاقهمند دانشپژوه میپذیرد.
اهمیت و ضرورت رشته
موضوع فقه و اصول با سابقه هزار ساله حوزه شیعه از آن جهت مورد توجه قرار گرفته که تعلیم و تعلّم احکام مورد ابتلاء در شریعت مقدس اسلام، بعد از معرفة الله، از اوجب واجبات است. از جهت دیگر در عصر حاضر با توجه به اقبال عمومی از اقصی نقاط عالم بر اطلاع از مسائل فقه امامیه و نیازهای درونی جامعه برای ساختن تمدن اسلامی، نیاز به تعلیم و تعلم فقه و اصول شیعه ضرورت دو چندان یافته است.
توجه ویژه به موضوعات فقهی در عرصه های مختلف دنیای امروز خصوصاً در بعد حقوقی، وظیفه دانش پژوهان در حوزه علوم دینی و مراکز علمی مرتبط را در این زمینه دوچندان می کند تا با تقویت بنیه علمی خود، بتوانند معارف ناب اسلام و مکتب اهل بیت علیهم السلام را در قالب و فرم دنیای امروز، به همگان عرضه کرده و زمینه برای انجام تکالیف شرعی در ابعاد مختلف زندگی فراهم گردد و انسان و جامعه امروز که از موانع رشد و کمال رنج میبرد، بتواند به هدف عالی خود برسد.
معرّفی اجمالی رشته
رشته فقه و اصول در مدرسه عالی نواب به صورت پیوسته در سطح2و3 حوزه علمیه خراسان برگزار شده و نهایتا 5 سال تحصیلی به طول می انجامد. در این رشته طلاب، ضمن احراز توان علمی و ارائه پایان نامه، موفق به دریافت مدرک سطح سه تخصصی فقه و اصول (معادل کارشناسی ارشد) میشوند. موفقیت در این دوره شرط ورود به سطح چهار و سطوح عالی این رشته میباشد. در این رشته امکان تحصیل در سطوح بالاتر نیز مهیا شده است.
اهداف
آینده شغلی
مدرسه علمیّه عالی نواب، اولین مدرسه تخصصی حوزه علمیّه خراسان است که با استعانت از خدواند متعال و توجهات حضرت ولی عصر (عج)، در سال تحصیلی 1404-1403 از میان طلاب واجد شرایط در رشته ها و گرایش های مختلف طلبه و دانش پژوه می پذیرد.
رشته فقه و حقوق يکي از رشته های تخصصی مدرسه علمیّه عالی نواب است که در دو گرایش «حقوق جزا و جرم شناسی» و «حقوق خصوصی» برگزار می گردد. در واقع، از آنجا که نظام حقوقی کشور ایران به ویژه در قوانین مدنی و کیفری بر پایه مستحکم قرآن و فقه اسلامی و به خصوص مکتب فقهی جامع و غنی امامیه و اندیشه های والا و دقیق مشهور فقهای گرانقدر استوار و بنا گردیده، این مدرسه در تلاش است تا با ارائه واحدهای فقهی و حقوقی در رشته ی فقه و حقوق، متخصصانی متعهد و آشنا به مسائل فقهی و حقوقی تربیت نماید. در این رشته با مطالعه متون غنی فقه استدلالی و اصولی در کنار متون حقوقی، قدرت تحلیل و استنباط حقوق اسلامی از منابع معتبر و اصیل اسلامی را تقویت نماید.
در مرتبه اول، مدرسه علمیّه عالی نواب با هدف تربيت متخصصان حوزوي در رشته ها و گرايش هاي فقه و حقوق و ایجاد زمینه مناسب برای توسعه این دانش و تامین منابع انسانی شایسته برای تدریس، پژوهش و تعمیق آموزه های فقهی و حقوقی طلاب جهت حل مسائل فقهی-حقوقی و پاسخگویی به نیازهای روزآمد فعالیت می کند.
علاوه بر این، در مرتبه دوم طلابی که قصد ورود به امور اجرایی مرتبط با حقوق و قضا دارند و در صدد ادامه تحصیل تخصصی در رشته فقه و حقوق بوده، می توانند با ورود به این مدرسه، اهداف علمی، پژوهشی و اجرایی خود را پی گرفته و دانشنامه سطح سه خود را از این مدرسه دریافت کنند.
به طور کلی، اهمّ اهداف مدرسه عبارتند از:
مدرسه علمیّه عالی نواب بر اساس مصوبات مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان به فارغ التحصیلان در مقطع سطح سه مدرک رسمی حوزوی اعطا می کند که محتوای آموزشی مدرسه به سه دسته کلی زیر تقسیم شده است:
این بخش از آموزش ها براساس ضوابط آموزشی مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان انجام می شود و مدرسه نظارت کامل و جدی بر فرآیند حضور منظم و جدی طلاب در این دروس خواهد داشت و در مقاطع خاصی براساس برنامه، نسبت به ارزیابی نحوه تحصیل دروس عمومی اقدام خواهد شد و مشاوره ها و راهنمایی های لازم در این زمینه در اختیار طلاب مدرسه قرار خواهد گرفت.
دروس تخصصی مدرسه علمیّه عالی نواب در مقاطع مختلف تحصیلی براساس سرفصل های آموزشی مصوب حوزه علمیه خراسان به انجام می رسد.
مدرسه در کنار برنامه های رسمی آموزشی، فوق برنامه ها و دوره های آموزشی ، پژوهشی و مهارتی ونشست های علمی و در صورت امکان اردوها و بازدید علمی خاصی را متناسب با مقاطع تحصیلی دانش پژوهان و نیاز های علمی کاربردی رشته تحصیلی مورد نظر طراحی و با امتیازات لازم برای طلاب اجرا خواهد کرد.
طبعا تحصیل در مدرسه علمیّه عالی نواب، فواید و مزایایی را برای طلاب و دانش پژوهان به همراه خواهد داشت. برخی از این فواید و مزایا عبارتند از:
فارغ التحصیلان رشته فقه و حقوق مدرسه علمیّه عالی نواب، علاوه بر اینکه در سطح جامعه می توانند عرضه کننده ی تفکر ناب اسلامی در حوزه ی فقه و حقوق باشند و به تدریس در این حوزه بپردازند، این توانایی را دارا هستند که با انجام پژوهشهای بنیادی – کاربردی در زمینه ی فقه و حقوق و نیز مطالعات تطبیقی حوزوی و دانشگاهی ، ارائه کننده دیدگاههای جدید در مباحث فقه و حقوق باشند. به علاوه امکان فعالیت در دستگاه قضایی و نیز حوزه وکالت، مشاوره حقوقی، داوری- میانجیگری و سردفتری (دفاتر اسناد رسمی – دفاتر ازدواج و طلاق – دفاتر خدمات الکترونیک قضایی) نیز برای آنها فراهم می باشد.
از مهمترین نیازهای امروز جامعه اسلامی، تقویت باورهای اعتقادی مردم به خصوص نسل جوان میباشد؛ دانش کلام، دانشی است که به بیان و اثبات عقاید دین و در برابر شبهات، به دفاع از آنها میپردازد؛ در دین اسلام، دانش کلام از جایگاه ویژهای برخوردار است و مورد اهتمام معصومین علیهم السلام بوده است.
این دانش، با توجه به موضوع آن که به اصول عقاید دینی و در رأس آن، ذات باریتعالی میپردازد، از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین با توجه به آنکه سایر اعمال و رفتار انسان و نیز بایدها و نبایدهای اخلاقی، مبتنی بر باورها و عقاید انسان است، اهمیت آن بر سایر علوم و معارف واضح میشود.
مدرسه علمیه عالی نواب، این بستر را فراهم کرده تا طلاب علاقمند و مستعد بتوانند در رشته کلام اسلامی در این مدرسه مشغول به ادامه تحصیل بشوند. این مدرسه در تلاش است تا با ارائه دروس تخصصی، متخصصانی متعهد و آشنا به مسائل اعتقادی تربیت نماید، که توان تبیین دقیق عقاید دینی و پاسخگویی به شبهاتی که در این زمینه مطرح می شود را داشته باشند.
محتوای آموزشی:
مدرسه علمیّه عالی نواب بر اساس مصوبات مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان به فارغ التحصیلان در مقطع سطح سه مدرک رسمی حوزوی اعطا میکند که محتوای آموزشی مدرسه به سه دسته کلی زیر تقسیم شده است:
1. فقه و اصول عمومی
• رسائل
• مکاسب(3 جلد اول)
2. دروس تخصصی
اهم سرفصلهای رشته کلام اسلامی:
• اصول پنجگانه عقاید شیعی با عنوان کلام یک تا ینج؛
• فلسفه اسلامی؛
• آشنایی با ادیان؛
• آشنایی با فرق و مذاهب؛
• منطق تخصصی؛
• کلام جدید؛
• نقد فرق ضاله؛
برای آشنایی تفصیلی با دروس تخصصی این رشته و کسب اطلاعات بیشتر می توانید به دفترچه پذیرش مدرسه مراجعه فرمایید.
3. فوق برنامههای آموزشی و پژوهشی و مهارتی
با توجه به پزوهش محور بودن آموزش مدرسه علمیه عالی نواب، در کنار برنامههای آموزشی، برنامهها و دورههای متنوعی در جهت تعمیق و تکمیل مباحث برگزار میشود. بخشی از این برنامهها به شرح ذیل می باشد:
• ارائه مشاورههای پژوهشی به طلاب جهت تدوین مقالات علمی
• برگزاری کنفرانسهای علمی توسط طلاب مدرسه
• ایجاد زمینه برگزاری نشستهای علمی در مدارس سطح یک
فواید و ثمرات رشته کلام اسلامی:
• آشنایی با اصول عقاید اسلامی بر پایه روشهای عقلی و نقلی؛
• نهادینه شدن باورهای صحیح کلامی مبتنی بر قرآن، سنت و عقل؛
• حفظ خود و دیگران از لغزشهای اعتقادی؛
• توان پاسخگویی به شبهات اعتقادی؛
• دفاع از اسلام و شیعه در مقابل هجمههای اعتقادی معاندان و شبههافکنان؛
آینده رشته کلام اسلامی:
• ادامه تحصیل در رشتههای مرتبط حوزوی و دانشگاهی؛
• تدریس در حوزههای علمیه و دانشگاهها؛
• پژوهش در موضوعات کلامی (تألیف کتاب، مقاله، برگزاری نشست و …)؛
• پاسخگویی شبهات کلامی در فضای رسانه؛
• همکاری با حرم مطهر رضوی علیه السلام به عنوان اساتید حلقههای معرفت و پاسخگویی اعتقادی و مشاوره.
نظام آموزشی گروه فلسفه و کلام اسلامی بر پایۀ مطالعه مکاتب فلسفی مشاء، اشراق و ملاصدرا استوار است. در رشته فلسفه و کلام اسلامی علاوه بر تاریخ فلسفه اسلامی از آغاز تا امروز به مباحث هستیشناسی و امور عامه و مباحث مربوط به الهیات و معاد پرداخته میشود. همچنین آثار فیلسوفانی نظیر خواجه نصیرالدین طوسی و علامه طباطبایی، موردبحث و مطالعه قرار میگیرد. افزون بر آن دروس متعددی در حوزه مطالعات کلامی بهویژه مباحث معرفتشناسی کلام جدید در برنامه آموزشی فلسفه و کلام اسلامی گنجانده شده است
معرفی رشته فلسفه و کلام اسلامی:
رشته فلسفه و کلام اسلامی در جهت آشنا ساختن نسل جوان با میراث فکری و فلسفی ایران و اسلام و تلاش برای نشر و اعتلای آن؛ بررسی و شناسایی شاخههای نوین فلسفه؛ اشاعه تفکر عقلانی و ترویج نگرش صحیح و اصولی نسبت به فلسفه؛ زمینهسازی مناسب برای ارتقای فعالیتهای پژوهشی فلسفی و نظری؛ نشر تفکر عقلانی و اندیشه فلسفی و منطقی در جامعه؛ و زمینهسازی برای آموزشها و پژوهشهای بینرشتهای در جهت کارآمدی فلسفه گام برمیدارد.
مختصات حکمت متعالیه
حکمت متعالیه مکتبی فلسفی ایرانی است که در آن هم رگههای تحلیلی و نظری حضور جدی دارد و هم رگههای وجودی شهودی و دینی. این فلسفه بیش از هر فلسفهای در ایران ناظر به رازها و نیازهای وجودی انسان است و از سوی دیگر امکانی را برای ما فراهم میکند که بهواسطه آن دلالتهای پنهان فلسفی متون دینی را بخوانیم. همچنین نگرش وجودی خاص ناظر به انسان و هستی سبب شده این فلسفه پیوند عمیقی با حوزههای مختلف از جمله سیاست، اخلاق و روانشناسی پیدا کند و ازآنجاییکه حکمت متعالیه خاستگاه بومی و صبغه دینی دارد راهگشا بودن و کارآمد بودن آن در چارچوبی دینی و بومی است؛ بنابراین میتواند بیش از فلسفههایی چون مشاء و اشراق در زمینهها و اهداف اجتماعی همچون توسعه آموزش فرهنگ و اخلاق اثربخش باشد.
انضمام کلام در کنار فلسفه
گروه فلسفه و کلام اسلامی با بهرهگیری از روشهای مختلف عقلی، نقلی و تجربی، اصول و عقاید دینی را تبیین و مستدل ساخته و به موضوعاتی همچون تاریخ کلام اسلامی، کلام تحلیلی و کلام تطبیقی، مسائل جدید کلامی، مکاتب کلام اسلامی، اندیشه کلامی، مکاتب کلام اسلامی، اندیشه کلامی معاصر، منطق و فلسفه اسلامی میپردازد. اهمیت و نقش رشته کلام اسلامی: ضرورت شناخت دین و آموزههای اعتقادی آن بر کسی پوشیده نیست بهویژه باتوجهبه شبهات مخالفان، و پرسشهای اعتقادی رهپویان حقیقت، ارائهی تعلیم دینی متناسب با زمان و نیازهای روز، لازم است رشته فلسفه و کلام اسلامی در سطح عالی بهصورت مستقل ارائه شود تا نیاز جهان اسلام به صاحبنظران کلامی و عقیدتی تأمین گردد. نقش و توانايى: دانشآموختگان این رشته با مطالعه و تحصیل در رشته فلسفه و کلام اسلامی میتوانند، پژوهشگر، مبلّغ و مدرّس مسائل عقیدتی شوند و با پاسخگویی به پرسشها و شبهات کلامی بهویژه از نگاه اهلبیت (علیهمالسلام)، نقش مؤثّری در اعتلای فرهنگ اصیل اسلامی و شناساندن آن به مردم جهان ایفا کنند.
تواناییهای موردنیاز این رشته:
علمی: آزاداندیش و صاحبنظر باشد؛ یعنی هم قدرت ذهنی و هم خلاقیت داشته باشد. ضمنا ذهن تحلیلی و ریاضی میتواند کمک به فهم فلسفه و کلام کند، زیرا ریاضیات پلی مناسب برای رفتن بهسوی فلسفه و کلام میباشد.
علاقهمندی ذاتی برای بهدستآوردن پاسخ سؤالاتی نظیر روابط علت و معلول در جهان هستی نیز امر مهمی است.
اهداف راهاندازی رشته فلسفه و کلام اسلامی
موقعیت شغلی در ایران:
فعالیت در مراکز پژوهشی مثل دایرهالمعارفها و پژوهشگاه علومانسانی، تبلیغ معارف اسلامی در سطح عمومی، تدریس در مراکز آموزشی و فرهنگی.
ضرورت رشته ادبیات عرب:
ادبیات عربی گرچه همجون علم منطق از جایگاه آلی در بین علوم برخوردار است، اما با توجه به اینکه هر انسانی جهت کسب موفقیت در کار خود نیازمند ابزار مناسب و کارآمد می باشد ، طلبه نیز که به دنبال فهم عمیق مباحث دینی و نظر شارع است نیازمند ابزار می باشد، حال ابزار کدام است؟
فقه؟ اصول؟ عقاید؟ فلسفه؟ تاریخ؟ ادبیات؟
همه این علوم تاثیردر فهم نظر شارع دارند اما بر هیچ کس تاثیر ژرف ادبیات عربی پوشیده نیست ادبیات است که قدرت استخراج نظر شارع را از این منابع و سرچشمه های معرفتی به انسان ارزانی می دارد .
اوست که بی واسطه فهم انسان را به فهم معارف دینی از لسان شارع نزدیک می نماید و او را از ورطه نیازمندی به استقلال در فهم می رساند و به تعبیر یکی از اساتید گرامی تسلط بر ادبیات موجب طی حداقل نیمی از مسافت در فهم دیگر علوم حوزوی است.
از دیگر منظر، رسالت حوزویان بعد از فهم دین، ابلاغ دین واقامه دین در سطح جوامع بشری است که برای تزیین سخن به حلیه ها و نگاره ها و ایجاد جذابیت لازم جهت جذب حداکثری جوانان و نوجوانان و متدینین و غیره به شنیدن سخن دین ،نیازمند علوم ادبی هستیم که بتوانیم فهم خود را از دین با بهترین نوع کلام برای مخاطبین خود بیان کنیم.
آینده شغلی رشته ادبیات عرب: