چکیده:
اعتقاد به وجود عالم ذر، ریشه در آیات و روایات اسلامی دارد. از معروف‌ترین مستندهای این باور، آیه 172سوره اعراف است که به نوعی از وجود نشئهای قبل از عالم دنیا حکایت دارد که در منابع روایی شیعه و اهل سنت، تفسیر و تفصیل بیشتری یافته است. مفسران و اندیشمندان اسلامی نیز آراء مختلفی پیرامون عالم ذر مطرح کردهاند؛ اما به راستی مراد آیه چیست؟چه اظهار نظرهایی در تبیین آن عرضه شده است؟ و آیا میتوان به حقیقت آن نزدیک‌تر شد؟ آراء عالمان و مفسران در این باب مختلف بوده و بهطور کلّی به موافقان و منکران عالم ذر، تقسیم میشود. مشهورترین دیدگاه موافقان عالم ذر، اعتقاد به وجود ذرّی انسان است که با چالشهایی چون؛ مخالفت با ظاهر آیه میثاق و استلزام تناسخ مواجه شده است. منکران عالم ذر، نیز دیدگاههایی؛ چون نظریه تمثیل، وحی، برهان عقلی و نظریه فطرت توحیدی را مطرح کردهاند. این پایان نامه با روش کتابخانه‌ای( استنادی- توصیفی تحلیلی) پس از بررسی دیدگاههای هفت مفسِّر در تبیین عالم ذر و تامّل در آیات و روایات مرتبط با آن و همچنین چالشهای هریک از دیدگاهها، نظریه فطرت توحیدی را برگزیده است.
کلید واژهها: عالم ذر، ذریه، عهد الست، میثاق، فطرت.
