قلب مکانی در نگاهی جدید
نویسندگان:علی خزاعی، سید جلال مهدی زاده
چکیده
قلب مکانی یا به تعبیر برخی تصریفی از عوارض اولیه علم صرف است ولی به دلیل خلاف قاعده و سماعی بودنش، آن را از اعتبار عوارض اولیه بودن آن ساقط میکند امّا بدان جهت که تأثیر مستقیم در شناخت کلمه و معنای آن دارد بحثی حائز اهمیت در علم صرف به شمار می‌آید و به آن وجه ضرورت می‌بخشد تا با احاطه بر آن بر تغییرات در کلمات آگاهی مضاعفی ایجاد گردد. در این مقاله قلب و جایگاه آن در علم صرف و راه‌های تشخیص آن بیان‌شده است، در ادامه نیز در ضمن جدولی چندین مثال در این باب که در کتاب‌ها به‌عنوان شواهد بر آنها استشهاد شده، بیان گردیده و به‌عنوان شواهد همراه بامعنایشان و وزن اولی و ثانوی آنها موردبررسی واقع‌شده است تا علاوه بر آشکار شدن اختلافات باعث درک بیشتر تفاوت‌ها نیز گردد. مهم‌ترین قضیه در قلب در رابطه با وقوع قلب در قرآن کریم است که میان علماء اختلاف‌نظر است که با توجه به تتبع در لغت و کنکاش آن و بررسی آراء لغویین و مفسرین ادبی قرآن کریم می‌توان به وجود قلب در قرآن کریم پی برد هرچند که عده‌ای منکر این موضوع شده‌اند و برای رهایی از این امر دست به توجیهات ناصحیحی شده‌اند که بر شخص بصیر مخفی نیست. البته ناگفته نماند که قلب مکانی غیر از اشتقاق کبیر است زیرا که قلب مکانی ایجاد بستر معنایی ندارد اما اشتقاق کبیر که بسط در معنا ایجاد میکند و لحاظ اولی آن معنی و ایجاد تغییراتی در آن متفاوت است.
کلیدواژه ها
قلب، نقل، قلب تصریفی، قلب مکانی، نقل‌مکانی، انتقال مکانی، قلب لغوی
فعل و معنای فعل در ثلاثی مجرد
نویسندگان:یاسین حق‌بین، سید جلال مهدی زاده
چکیده
نقش فعل در جمله ازآن‌جهت که مسند است اهمیت بسیاری دارد و آن‌گونه که در معانی ابواب افعال ثلاثی مزید بحث شده است، در معانی ابواب ثلاثی مجرد بحث نشده است؛ لذا دارای اهمیت بالایی است. اوزان افعال ثلاثی مجرد شش صورت هستند که علماء صرفی خصوصیات هر یک از این اوزان را ارائه دادهاند. بنا بر گفته ایشان بهترین و مطمئن‌ترین را تشخیص معنای افعال مراجعه به لغت‌نامه است ولی راه‌هایی وجود دارد که برای سریع رسیدن به معانی افعال کمک میکند. در این مقاله به بیشترین استعمال معنایی ابواب افعال ثلاثی مجرد پرداخته‌شده است. هر یک از ابواب ثلاثی مجرد دارای معنای کلی هستند که شامل مواد محسوس و غیر محسوس است. استعمالات مختلف یک ریشه در چند باب از ابواب ثلاثی مجرد و تغییر معنایی آن خود شاهدی بر این مطلب است. کتاب‌های ادبی برای افعال ثلاثی مجرد معانی زیادی ذکر کرده‌اند ولی در این مقاله عنوان و معنایی در نظر گرفته‌شده است که شامل تمام معانی ذکرشده در کتاب‌ها نیز هست. در این مقاله به ترتیب از مباحث تعریف بناء و فعل، علامات مختص به فعل و تقسیمات فعل، دلالت ابواب سه‌گانه افعال ثلاثی مجرد و مغالبه و تداخل و مباحث پیرامون این مطالب بحث شده است.
کلیدواژه ها: باب فعل، افعال ثلاثی مجرد، اوزان افعال ثلاثی مجرد، معانی مختلف اوزان ثلاثی مجرد، باب تداخل، باب مغالبه
نقدی بر ساختار بلاغت سنتی
نویسندگان:محسن شعبانی، مهدی رضایی
چکیده
اين مقاله در پي آن است که به بررسی ساختار کلی علم بلاغت بپردازد و در ادامه اشکالاتی که نسبت به ساختار این علم وجود دارد را مورد کنکاش قرار داده‌ایم. وجود برخی اختلافات در تعابیر و موضوعات، نحوه انتخاب عناوین، متن محوری، جزئی‌نگری و برخی دیگر از اشکالات بر ساختار علم بلاغت وارد است، لذا برای حل این مشکل باید به دنبال طراحی الگویی متناسب با نیاز امروز علم بلاغت باشیم. در پایان نیز سعی شده الگوریتم و ساختار جدیدی از علم بلاغت ارائه کنیم.
در این مقاله مشکلات ساختار بلاغت سنتي موردبررسی قرارگرفته است و از اين رهگذر معایب ساختار بلاغت سنتي نمایان شده است.
کلیدواژه ها: بلاغت، بیان، بدیع، معانی، زیبایی‌شناسی
