فضای نگهدارنده تربیت (بخش دوم): توحیدیافتگی و نقش محوری مادر
اعیاد شعبانیه و دهه پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی را تبریک عرض میکنم
در ادامه مباحث فضای نگهدارنده تربیت، امروز به ستون چهارم این بستر نامرئی میپردازیم:
توحیدیافتگی: وحدت مرجعیت در تربیت
تعریف توحیدیافتگی در تربیت:
· پدر و مادر به عنوان یک واحد مرجع برای کودک
· جلوگیری از پاسکاری فرزند بین افراد مختلف
· ایجاد ثبات و پیشبینیپذیری در محیط کودک
شش ماه اول: دوره طلایی وحدت مادر و کودک
نکات کلیدی این دوره:
· کودک = مادر، مادر = کودک (هویت مشترک)
· جدایی مادر در این دوره = احساس کنده شدن بخشی از وجود کودک
· صدای قلب مادر: تنها منبع آرامش آشنا برای نوزاد
آسیبهای ناشی از غیبت مادر:
· احساس ناامنی عمیق در کودک
· اختلال در دلبستگی ایمن
· تاثیرات بلندمدت بر اعتماد به نفس و روابط آینده
سه تصور سازنده در پرستاری مادرانه
وقتی مادر بهموقع و مناسب به نیازهای کودک پاسخ میدهد، سه تصور بنیادی در کودک شکل میگیرد:
۱. تصور از خود
“من آدم مهمی هستم”
· شکلگیری پایههای اعتماد به نفس
· احساس ارزشمندی ذاتی
۲. تصور از دنیا
“دنیا جای خوب و امنی است”
· ایجاد احساس امنیت وجودی
· کاهش اضطراب بنیادین
۳. تصور از مادر
“مادر موجود قابل اتکا و مهربانی است”
· شکلگیری دلبستگی ایمن
· الگوسازی روابط سالم
پیامدهای نبود توحیدیافتگی
سردرگمی هویتی:
· کودک نمیداند مرجع اصلی کیست
· کاهش عزت نفس
· ضعف در خودکنترلی و تقوا
چرخه معیوب:
سردرگمی → کاهش عزت نفس → ضعف خودکنترلی → کاهش تقوا
مثال عینی:
· پدر و مادر متدین، ولی فرزند بیتقوا
· یکی از دلایل احتمالی: نبود وحدت مرجعیت در کودکی
حقوق کودک از منظر روایات
حق کودک بر والدین:
· تغذیه بهموقع و مناسب
· انتخاب نام نیکو
· رفتار کریمانه با مادر کودک
نکته عمیق روایی:
“حق کودک این است که با مادر او با کرامت رفتار کنی”
تفسیر کاربردی:
· رفتار محترمانه با مادر = آرامش مادر = آرامش کودک
· تنش با مادر = اضطراب مادر = آسیب به کودک
· حفظ کرامت مادر = حقوق مستقیم کودک
نقشهای تکمیلی والدین
مادر: بذرافشان تقوا
· مسئول کاشتن بذر محبت و امنیت
· ایجاد انعطافپذیری عاطفی
· منبع گرما و عشق بیقید
پدر: پرورشدهنده تقوا
· نقش مراقبت و تربیت پس از دوره نوزادی
· ایجاد چارچوب و ساختار
· مسئول رشد معنوی و اخلاقی
آسیبشناسی: کودکانی که گرمای مادری را دریافت نکردهاند
ویژگیهای رفتاری:
· سردی در روابط علیرغم انجام وظایف
· ناتوانی در ابراز محبت گرم و صمیمی
· خشکی در تعاملات اجتماعی
· ارتباط فیزیکی سرد (مثل دستدادن بیحرارت)
مثال عینی:
· مردی که برای همسرش هدیه میخرد اما سرد و بیروح هدیه را تقدیم میکند
· نتیجه: همسر میگوید: “کاش این هدیه را نمیخریدی!”
جمعبندی و نکات عملی
برای مادران:
· در شش ماه اول حضوری حداکثری داشته باشید
· از پاسکاری کودک بین افراد مختلف خودداری کنید
· نیازهای اولیه کودک را بهموقع و با حوصله پاسخ دهید
برای پدران:
· کرامت مادر را در اولویت قرار دهید
· از تنش و درگیری با همسر در حضور کودک بپرهیزید
· محیطی آرام و امن برای مادر و کودک فراهم کنید
برای هر دو:
· وحدت رویه در تربیت داشته باشید
· در مقابل کودک یک صدا و یک نظر ارائه دهید
· مرجعیت واحد باشید نه منابع متعارض
سخن پایانی
توحیدیافتگی در تربیت، آینهای از توحید در عالم وجود است. همانگونه که جهان هستی حول محور یگانگی خداوند نظم گرفته، عالم کوچک خانواده نیز نیازمند وحدت و یکپارچگی در مرجعیت تربیتی است.
خداوندا، به ما توفیق ده تا در تربیت فرزندانمان، همچون پروردگار یکتا، مظهر رحمت و وحدت باشیم.
انشاءالله به برکت صلوات بر محمد و آل محمد، همگی از والدینی موفق و آگاه باشیم.
ادامه این مباحث در جلسات آینده…
