یکی از چیزهائی که در هر حرکت عمومی و در هر نهضت لازم است، این است که بر اساس تفکرات و مبانی پایه‌ای آن نهضت و جریان، هم بایستی «واژه‌سازی» و هم «نهادسازی» شود. وقتی یک فکر جدید(مثل فکر حکومت اسلامی و نظام اسلامی و بیداری اسلامی) مطرح می شود، مفاهیم جدیدی را در جامعه القاء می کند و از این جهت، باید واژه‌های متناسب خودش را دارا باشد؛ چرا که اگر آن نهضت و نظام از واژه‌های بیگانه وام گرفت، فضا آشفته خواهد شد و مطلب ناگفته خواهد ماند.[1]
یکی از مفاهیم مهم انقلاب اسلامی ما، مقولۀ وحدت و همگرایی است و باید نه تنها از ظرفیت های واضح در این زمینه بهره برد، که ظرفیت های جدید و امکانات نوینی را طراحی و نهادینه ساخت و در راستای تحقق اهداف همان مقولات از آنها بهره برداری کرد. عید قربان یکی از امکانات ما مسلمان ها برای همگرایی و وحدت، و خنثی کردن توطئه های دشمنان در راستای بدبین کردن ما نسبت به یکدیگر است که بایستی از آن استفاده کنیم.[2]
البته مناسبت های بزرگ، مانند اعیاد غدیر، فطر و قربان، بهانه‌هایی پی در پی برای مستحکم‌تر کردنِ رابطه قلبی و معنوی خود با خدای مهربان و عزیز هم هست. با این ارتباط معنوی، خود را به آن مرکز عظیم قدرت و عزّت و حکمت، هرچه بیشتر مرتبط می کنیم و بهره می بریم.[3] به ویژه دو عید بزرگ غدیر و قربان که در ماه ذی الحجه و ایام حج و روزهای مناجات و توبه و استغفار قرار گرفته و دو مقطع مهم در خصوص موضوع امامت است، زیرا در عید قربان حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) بعد از امتحان‌های سخت به مقام امامت نائل می‌شوند و در روز عید غدیر خم هم حضرت علی (علیه‌السلام) بعد از امتحان‌های بزرگ به منصب والای امامت می‌رسند. در این مقطع متصل و مرتبط با مسئلۀ امامت، دلها متوجه یک ارتباط بین عید قربان و عید غدیر شده و بعضی هم این را «دهۀ امامت» نامیده‌اند، که نام مناسبی است.[4]
اما جهات دیگری نیز در عید غدیر و عید قربان وجود دارد. مثلا اگر به حکمت مندرج در عید قربان توجه شود، خیلی از راهها برای ما باز می شود. در عید قربان یک قدردانی بزرگ الهی از پیامبر برگزیدۀ حضرت حق، حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) نهفته شده است.
پیامبری که در آن روز دست به ایثار آن هم ایثار عزیزان زد. ایثار فرزند جوانش که خدای متعال او را بعد از عمری انتظار، در دوران پیری به وی داده بود.[5] خدای متعال این دو پسر را در دوران پیری، و لابد بعد از یک عمر انتظار و اشتیاق، به این پدر داده بود؛ امید فرزند هم دیگر بعد از آن نداشت. سید شهیدان همۀ عالم، حضرت اباعبداللَّه‌الحسین (علیه الصّلاة و السّلام) – که خود مظهر ایثار و مظهر شهادت است – در دعای شریف عرفه از این حادثه یاد می کند؛ «وَ مُمسِک یَدَی إبراهِیم عَن ذبحِ ابنِهِ بَعدَ کِبَرِ سِنِّهِ وَ فناءِ عُمرِهِ»؛ این ایثار و این گذشت، برای مؤمنانی که می خواهند راه حقیقت و تعالی و عروج مدارج عالیه را طی کنند، یک نماد است. امکان ندارد بدون گذشت، در امتحانات الهی پیروز شد. در امتحانات همواره پای یک ایثار و گذشت به میان می‌آید. گاهی گذشت از جان است، یا گذشت از مال است؛ و یا گذشت از یک حرفی است که کسی زده است و می خواهد با اصرار و لجاجت پای آن حرف بایستد. گاهی هم گذشت از عزیزان است. امتحان یعنی عبور از وادی محنت. یک محنتی را جلوی پای یک انسان یا یک ملت می گذارند؛ عبور از این محنت، امتحان است. اگر توانست عبور کند، به آن منزل مقصود می رسد. اما اگر به سبب عدم بروز استعداد خود یا عدم غلبه بر هوای نفس، نتوانست عبور کند، می ماند. ذات امتحان همین است. امتحان الهی برای این نیست که خدا ما را بشناسد و ببیند ما در چه وزن و حدی هستیم. امتحان در حقیقت یک گام به سوی مقصد است. من و شما که امتحان می شویم، معنایش این است که اگر توانستیم از این شدت و محنت عبور کنیم، یک وضع و حیات و مرحلۀ جدیدی را به دست می آوریم و در این خصوص، یک ملت و یک شخص تفاوتی با هم ندارند.[6]
پی نوشت:
[1] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار بسیجیان استان کرمانشاه؛ 22 مهر 1390.
[2] . بیانات در دیدار کارگزاران نظام؛ 24 آبان 1383.
[3] . بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی(علیه السلام)؛ اول فروردین 1378.
[4] . بیانات در دیدار جمع کثیری از بسیجیان کشور؛ 4 آذر 1388.
[5] . الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ. سورۀ ابراهیم(علیه السلام)، آیه 39.
[6] . بیانات در دیدار مردم اصفهان در روز عید قربان؛ 26 آبان 1389.
